Χαλς, Φρανς

(Hals, Αμβέρσα γύρω στο 1585 – Χάαρλεμ 1666). Ολλανδός ζωγράφος. Ήταν σχεδόν αποκλειστικά προσωπογράφος, δημιουργός ομαδικών προσωπογραφιών, που αποτελούσαν τυπικό χαρακτηριστικό της νέας διαμαρτυρόμενης και αστικής ολλανδικής δημοκρατίας, καθώς και μεμονωμένων προσωπογραφιών, που είναι περισσότερες και παρουσιάζουν κατά κανόνα τις μορφές στραμένες προς τον θεατή κατά τα 3/4. Τα πρώτα έργα του X., χρονολογούμενα γύρω στο 1610, φανερώνουν με το σίγουρο και ελεύθερο σχέδιό τους τους δεσμούς τους με την παράδοση των μανιεριστών του Χάαρλεμ (Κάρελ βαν Μάντερ, Χέντρικ Γκόλτσιους, Κορνέλις Κορνέλις), αλλά και μια νέα, δυνατή ρεαλιστική όραση, που με την πάροδο του χρόνου θα καταλήξει στη διαμόρφωση μιας τεχνοτροπίας απαλλαγμένης από τον μανιερισμό και που εκφράζεται με μια πραγματικά καινούργια γλώσσα. Ο X. δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τον Ρούμπενς, αλλά η αναμφισβήτητη ζωτικότητά του και η ανθρώπινη απλότητα των έργων του, που απομακρύνθηκαν εντελώς από την ουμανιστική παράδοση και από κάθε θρησκευτική, κοινωνική και ηθική επίδραση, απέχουν πολύ από το αυλικό και εξιδανικευμένο ύφος του Φλαμανδού ζωγράφου. Από το 1640 περίπου η τεχνοτροπία του X., πάντα τολμηρή και ουσιαστική, γίνεται αυστηρότερη, τείνει σχεδόν προς τη μονοχρωμία και καταλήγει σε μια εσωτερική διάσταση περισσότερο συγκεντρωμένη και βαθιά. Το αποκορύφωμα της εξέλιξης αυτής, στην οποία φαίνεται ότι επέδρασε ο Ρέμπραντ, σημειώνεται στα τελευταία έργα του καλλιτέχνη, όπως η Προσωπογραφία ενός ανδρός με το καπέλο στραβά (Κάσελ, Πινακοθήκη) και, στα αριστουργήματά του: Οι αντιβασιλείς και Οι Κυρίες του Συμβουλίου του Γηροκομείου (1664, Χάαρλεμ, Μουσείο Φ.X.). Ο X., ενώ ήταν φημισμένος τουλάχιστον κατά το πρώτο μισό της σταδιοδρομίας του, αγνοήθηκε σχεδόν εντελώς έως τον 19o αι., ώσπου ο Κουρμπέ, ο Ντελακρουά, ο Μανέ, ο Βαν Γκογκ ανακάλυψαν σε αυτόν τις μακρινές ρίζες μιας εκπληκτικά μοντέρνας ευαισθησίας και τον χαρακτήρισαν μέγιστο και επαναστατικό καλλιτέχνη. «Η γελαστή τσιγγάνα», πίνακας του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Φρανς Χαλς, μια από τις ωραιότερες προσωπογραφίες του 17ου αι. (Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου). «Προσωπογραφία της Σάρα Άντριεσντρ Χέσσιξ», έργο του Φρανς Χαλς (Πορτογαλία, Συλλογή Γκιουλμπεκιάν).